ارزیابی کاشت بقولات به‌عنوان گیاهان جایگزین در نظام زراعی آیش-گندم در استان خراسان شمالی

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

• احمد نظامی ¹
• عبدالرضا باقری ¹
• مرتضی عظیم زاده ²
• علی اکبر محمودی ³
• علی بزرگمهر ⁴

¹ دانشکده کشاورزی (دانشگاه فردوسی مشهد)

² دانشگاه ازاد اسلامی واحد شیروان

³ تحقیقات کشاورزی دیم خراسان

⁴ تحقیقات منابع طبیعی و امور دامی خراسان

10.22067/ijpr.v1392i1.33506

چکیده

نتایج بررسی‌های برخی از محققان نشان می‌دهد که در مناطق خشک و نیمه‌خشک، کاربرد طولانی‌مدت آیش در نظام‌های زراعی متکی بر کشت گندم، سبب افزایش فرسایش و کاهش حاصل‌خیزی خاک می‌شود و کاشت بقولات به‌عنوان محصول جایگزین آیش ممکن است سبب بهبود پایداری تولید گردد. این پژوهش با هدف مطالعة امکان جایگزینی بقولات در سیستم تناوبی رایج کشت غلات (آیش-گندم) در خراسان شمالی با استفاده از شش الگوی تناوبی دوساله شامل گندم-گندم، آیش-گندم، نخود-گندم، عدس-گندم، ماشک علوفه‌ای-گندم و یونجة یکساله-گندم در استان خراسان شمالی (ایستگاه تحقیقات منابع‌طبیعی و امور دام خراسان در سیساب-بجنورد) طیّ چهار سال (از سال زراعی 82-1381 تا سال زراعی 85-1384) و در قالب دو دورة تناوبی دوساله اجرا شد. در بررسی میانگین بیوماس گیاهان جایگزین آیش در دو سال زراعی 82-1381 و 84-1383 مشاهده شد که بیوماس گندم، بیش از بیوماس بقولات بود و در بین بقولات مورد مطالعه، بیوماس ماشک و عدس نیز بیش از بیوماس نخود و یونجه بوده است. از نظر عملکرد دانه نیز عملکرد گندم (9/159گرم در مترمربع) بیش از عملکرد عدس و نخود (به‌ترتیب با 8/86 و 3/83گرم در مترمربع) بوده است. میانگین عملکرد گندم در دو دورة تناوبی به‌طور معنی‌داری (05/0 P

کلیدواژه‌ها

• تناوب
• تولید پایدار
• عدس
• عملکرد
• ماشک

---

عنوان مقاله [English]

Evaluation of legumes as substituting crops for fallow in wheat-based rotation on North Khorasan Province

نویسندگان [English]

• Ahmad Nezami ¹
• Abdolreza Bagheri ¹
• Morteza Azimzadeh ²
• Aliakbar Mahmodi ³
• Ali Bozorgmehr ⁴

چکیده [English]

Long term use of fallow in wheat-based cropping system of dry and semi-dry lands can increase erosion and decrease soil fertility. Legumes as substituting crops for fallow could improve sustainability in this area. This study was conducted to evaluate the substituting of some legumes for fallow in a 2-yr wheat rotation at Research Stations in North Khorasan Province (Natural Resources Research Station of North Khorasan, Sisab-Bojnord) from 2002 till 2006. Six cropping systems, follow-wheat, wheat-wheat, chickpea-wheat, lentil-wheat, vicia-wheat and annual medic-wheat, were used on three replications. According to the average data from biomass and yield of substituting crops, wheat biomass was more than the legumes biomass in 2002-03 and 2004-05, and among the legumes, vicia and lentil biomass was more than that from chickpea and annual medic. Also, wheat yield (159.9 g.m-2) was more than lentil and chickpea yield (86.8 and 83.3 g.m-2). Average wheat yield on the two rotation cycles (P

کلیدواژه‌ها [English]

• Lentil
• Rotation
• Sustainable production
• Vicia
• yield