تأثیر تاریخ کاشت و تراکم بوته بر عملکرد، اجزای عملکرد و پروتئین دانة سه رقم نخود (Cicer arietinum L.) در شرایط دیم استان ایلام

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

• رحیم ناصری ¹
• سیدعطاءالله سیادت ²
• عباس سلیمانی‌فرد ³
• رضا سلیمانی ⁴
• حمید خوش خبر ⁵

¹ دانشگاه ایلام

² دانشگاه شهید چمران اهواز

³ دانشگاه پیام نور سیستان و بلوچستان

⁴ مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی ایلام

⁵ دانشگاه آزاد اسلامی واحد خرم اباد

10.22067/ijpr.v2i2.19018

چکیده

به منظور بررسی اثرات فصل کاشت و فاصلة بوته روی ردیف بر عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم نخود در شرایط دیم ایلام، آزمایشی به صورت اسپیلت پلات فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 88-1387 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی شیروان چرداول اجرا گردید. فصل کاشت به عنوان عامل اصلی (پاییزه و زمستانه) و تراکم بوته (20 و 40 بوته در مترمربع) و سه رقم نخود (آرمان، هاشم و آزاد) به عنوان عامل فرعی لحاظ شدند. نتایج تجزیه آماری داده‌ها نشان داد که فصل کاشت تأثیر معنی‌داری بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه داشت به‌طوری که بیشترین عملکرد دانه (1578 کیلوگرم در هکتار) از فصل کاشت پاییزه حاصل شد. اثر تراکم‌ کاشت نیز بر تعداد غلاف در بوته، وزن 100دانه، عملکرد دانه و شاخص برداشت معنی‌دار شد. در بین تراکم‌های کاشت، تراکم 20 بوته در مترمربع دارای بیشترین عملکرد دانه بود. در این آزمایش، ارقام، اختلاف معنی‌داری در صفات عملکرد دانه، تعداد غلاف در بوته، تعداد غلاف در متر‌مربع، وزن 100دانه و درصد پروتئین دانه از خود نشان دادند. در بین ارقام آزمایش، رقم آزاد در مقایسه با دیگر ارقام، بیشترین عملکرد و اجزای عملکرد را داشت. برهمکنش اثرات عوامل فصل کاشت در تراکم گیاهی در ارقام آزمایشی، بر عملکرد دانه در سطح پنج‌درصد معنی‌دار شد به طوری‌که بیشترین عملکرد دانه (1940 کیلوگرم در هکتار) از فصل کاشت پاییزه، تراکم 20 بوته در متربع و رقم آزاد بدست آمد. در کشت پاییزه، رقم آزاد ضمن استفادة حداکثر از عوامل خاکی و عوامل محیطی، اجزای عملکرد و عملکرد بیشتری تولید کرد. پیشنهاد می‌شود پژوهش‌های تکمیلی برای دستیابی به نتایج کاربردی اجرا شود.

کلیدواژه‌ها

• تراکم گیاهی
• شرایط دیم
• عملکرد دانه
• فصل کاشت
• نخود

---

عنوان مقاله [English]

Effects of planting date and density on yield, yield components and protein content of three chickpea (Cicer arietinum L.) cultivars under rainfed conditions in Ilam province

نویسندگان [English]

• Rahim Naseri ¹
• Ata Siyadat ²
• Abas Soleymani Fard ³
• Reza Soleymani ⁴
• Hamid Khosh Khabar ⁵

چکیده [English]

In order to study the effects of planting date and plant density on yield and its components in three chickpea (Cicer arietinum L.) cultivars in rainfed conditions of Ilam, a field experiment was carried out using split plot design as factorial by complete randomized block design with three replications at Shirvan-Chardavol Agriculture Research Station during 2008-2009. Sowing dates were assigned to main plots at two seasons planting (autumn and spring), plant density (20 and 40 plants/m2) and three cultivars (Arman, Hashem and Azad) were arranged as randomized in sub-plots. Results indicated that grain yield and yield components were affected by planting date and autumn planting produced the highest grain yield (1578 kg/ha). Number of pods per plant, grain yield, 100-grain weight and harvest index were affected by planting density. The highest grain yield obtained from plant density of 20 plants/m2. In this experiment, all traits were affected by cultivars and Azad cultivar showed the highest grain yield and its components. Interaction effects of planting date × plant density × cultivars had a significant effect on grain yield. The highest grain yield (1940kg/ha) obtained from Azad cultivar in autumn sowing date at the rate of 20 plant/m2. Using soil and environmental factors in autumn planting of Azad cultivar resulted in produce of maximum yield and yield components. Complementary researches were recommended for achieving applied results.

کلیدواژه‌ها [English]

• Chickpea
• grain yield
• Plant density
• Rainfed condition
• Season planting