بررسی اثر زمان کشت زمستانه و بهاره بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام نخود در شرایط دیم

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

اسلام

چکیده

به منظور بررسی تاریخ کاشت مناسب نخود دیم در منطقه همدان، آزمایشی در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاوررزی و منابع طبیعی استان، شهرستان بهار در سال زراعی 85-1384 اجرا شد. تحقیق در قالب آزمایش فاکتوریل با طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی در چهار تکرار صورت گرفت. فاکتور اول شامل دو تاریخ کشت زمستانه و بهاره و فاکتور دوم، ارقام نخود شامل شاهد محلی، ارقام اصلاح شده‌ی آرمان و هاشم و لاین ILC482 بودند. صفات مورد بررسی عبارت بودند از درصد سبز مزرعه، ارتفاع بوته، ارتفاع اولین غلاف از سطح خاک، متوسط تعداد ساقه اصلی، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف، وزن 100دانه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه و شاخص برداشت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که تفاوت بین تاریخ‌های مختلف کشت و ارقام نخود از لحاظ اغلب صفات مورد بررسی، معنی‌دار بود. برهم‌کنش تاریخ کشت و ارقام در تمامی صفات به‌جز ارتفاع بوته، ارتفاع اولین غلاف از سطح زمین، تعداد ساقه اصلی، تعداد دانه در غلاف و وزن 100دانه، معنی‌دار بود. مقایسه‌ی میانگین عملکرد دانه و بیولوژیک ارقام نخود نشان داد که لاین ILC482، با متوسط عملکرد 1045 کیلوگرم دانه و 2385 کیلوگرم ماده خشک در هکتار در هر دو تاریخ کاشت نسبت به سایر ارقام، برتری داشت. همبستگی عملکرد دانه با عملکرد بیولوژیک (**57/0 =r) و شاخص برداشت (**74/0 = r)، مثبت و معنی‌دار بود. ارتباط بین درصد سبز مزرعه با عملکرد بیولوژیک (**67/0 =r) بیانگر آن است که عملکرد پایین نخود دیم زمستانه در این منطقه به علت تعداد کم بوته‌های استقراریافته (درصد سبز پایین) بوده است. به طور کلی، کشت زمستانه نخود دیم در شهرستان بهار، هم به لحاظ عملکرد دانه و بیولوژیک و هم به دلیل وجود ارقام متحمل به سرما (لاین ILC482) نسبت به کشت بهاره نخود دیم، برتری داشته است.

واژه‌های کلیدی: تاریخ کاشت، درصد سبز مزرعه، عملکرد بیولوژیک، عملکرد دانه، نخود دیم

عنوان مقاله [English]

Effect of winter and spring planting time on yield and yield components of chickpea at dry land conditions

نویسندگان [English]

  • Naser Majnoun Hosseini
  • Reza Hamzeii
چکیده [English]

In order to evaluate a better sowing date of chickpea cultivars in dry land conditions, a factorial experiment in randomized complete block design with four replications was carried out at research station of Bahar (Hamadan province) during 2005-2006 cropping season. Two planting time included winter and spring and four chickpea cultivars (cvs.) including one local (check) and three improved cvs. (i.e. Arman, Hashem and ILC482) were used. Plant characteristics such as seedling establishment percentage, plant height, first node height, number of primary branches, pods per plant, seeds per pod, 100 seed weight, biological yield, seed yield and harvest index were recorded. The results showed significant differences among sowing dates and chickpea cvs. The interaction effects was significant for all traits except for plant height, first node height, primary branches, seeds per pod and 100 seed weight. Mean seed and biological yield of cv. ILC482 were higher compared to other cultivars and were 1045 and 2385 kg.ha-1, respectively. The correlation coefficient between seed yield and total dry matter accumulation (r= 0.57**) and harvest index) r= 0.74 (**was significant. The relationships between seedling establishment percentage and dry matter accumulation (r = 0.67**) revealed that the lower seed yield of winter dry land chickpea in this region was due to lower seedling establishment (emergence). Therefore, the winter dry land chickpea that produced higher seed and dry matter accumulation as compared to spring planting in Bahar region of Hamadan province was most likely due to accessibility of cold tolerance cvs. (ILC482).

Key words: Biological yield, Dry land chickpea, Planting dates, Seedling establishment, Seed yield

CAPTCHA Image