ارزیابی گزینش به تنش خشکی حاصل از پلی‌اتیلن‌گلیکول در محیط هیدروپونیک در دوازده ژنوتیپ نخود (Cicer arietinum L.)

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

• محمد زارع مهرجردی
• عبدالرضا باقری
• احمد رضا بهرامی
• جعفر نباتی
• علی معصومی

دانشگاه فردوسی مشهد

10.22067/ijpr.v1391i1.21034

چکیده

تنش خشکی انتهای فصل، یکی از مهم‌ترین عوامل کاهش عملکرد نخود، به‌خصوص در ارقام دیررس به‌شمار می‌رود. این آزمایش با هدف مطالعة تحمل به تنش خشکی در 12ژنوتیپ نخود، از طریق بررسی عکس‌العمل خصوصیات ریشه و اندام‌های هوایی آن‌ها انجام شد. برای این منظور، تأثیر دو تیمار خشکی القاءشده با استفاده از پلی‌اتیلن‌گلیکول6000 در سطوح 3- و 6- بار و یک تیمار شاهد بدون تنش در محیط هیدروپونیک بر روی ژنوتیپ‌های مورد نظر، در گلخانه مورد بررسی قرار گرفت. دوهفته پس از اعمال تیمار، مقدار نسبی آب برگ، ارتفاع بوته، تعداد شاخه، طول ریشة اصلی، وزن خشک اندام هوایی و ریشه در ژنوتیپ‌ها اندازه‌گیری شد. شاخص‌های کمّی مقاومت و حساسیت به خشکی در ژنوتیپ‌ها بر اساس عملکرد زیست‌توده محاسبه شد. نتایج نشان داد علاوه بر اختلاف معنی‌دار بین ژنوتیپ‌ها از نظر صفات مختلف، تنش خشکی باعث کاهش معنی‌دار مقدار نسبی آب برگ، ارتفاع بوته، تعداد شاخة جانبی و وزن خشک اندام هوایی و ریشه و نیز افزایش طول ریشه در تیمار 3- بار نسبت به تیمار شاهد، در ژنوتیپ‌های مورد مطالعه گردید. با بهره‌گیری از شاخص‌های مقاومت و ترسیم نمودار بای‌پلات و میانگین تولید زیست‌توده، ژنوتیپ‌های MCC783وMCC877 به‌ترتیب با 87/2 و 54/1گرم بر بوته، بیشترین و کمترین میزان مقاومت به خشکی را دارا بودند. به‌طور کلی باوجود ارزیابی صفات مختلف تحمل به خشکی در شرایط هیدروپونیک و انتخاب بر اساس زیست‌توده، ژنوتیپ‌های گزینش‌شده در این شرایط، احتمالاً با ژنوتیپ‌های گزینش‌شده در شرایط طبیعی و عملکرد دانه مطابقت نداشته باشند.

کلیدواژه‌ها

• خصوصیات ریشه و اندام هوایی
• شاخص‌های کمّی مقاومت
• مقدار نسبی آب برگ
• نخود

---