ارزیابی بخشی از مجموعة ژرم پلاسم نخود بانک بذر دانشگاه فردوسی مشهد قسمت دوم: نخود های تیپ کابلی

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

• احمد نظامی
• فرزین پورامیر
• صیاد مؤمنی
• حسن پرسا
• علی گنجعلی
• عبدالرضا باقری

دانشگاه فردوسی مشهد

10.22067/ijpr.v1391i1.20914

چکیده

شناسایی خصوصیات مختلف ریخت شناسی، فنولوژیک و عملکردی ژنوتیپ های یک گیاه، به‌دلیل ارائه اطلاعات لازم در مورد تنوع قابل دسترس و درنتیجه فراهم‌آوردن امکان انتخاب برای یک یا چند صفت خاص، حایز اهمیت می باشد. به‌این منظور در این تحقیق، 73نمونه از ژنوتیپ های نخود تیپ کابلی از بانک بذر حبوبات پژوهشکدة علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد به‌صورت آبی در مزرعة تحقیقاتی دانشکدة کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد در اردیبهشت ماه 1386 کشت شدند. صفات مختلفِ اندازه گیری‌شده در مورد هر یک از نمونه های کشت‌شده بر اساس دسکریپتور نخود عبارت بودند از: طول دورة رویشی، طول دورة گلدهی تا غلاف دهی، طول دورة گلدهی تا رسیدگی، ارتفاع بوته، طول و عرض برگچه، تعداد برگچه در برگ، طول برگ، سطح برگ، تعداد گره در ساقة اصلی، تعداد شاخه های فرعی اولیه، ثانویه و ثالثیه، تیپ رشدی گیاه، طول گل، تعداد غلاف در دمگل، طول غلاف، ارتفاع اولین غلاف از سطح زمین، تعداد غلاف در بوته، وضعیت شکوفایی غلاف، تعداد دانه در غلاف، رنگ و شکل بذر، وزن1000دانه و عملکرد دانه. نتایج نشان داد که بین ژنوتیپ ها از نظر طول دورة گلدهی تا رسیدگی، اختلاف قابل‌توجهی وجود نداشت؛ به‌طوری‌که اختلاف بین کمترین تا بیشترین تعداد روز از گلدهی تا رسیدگی، 11روز بود. بیشترین تعداد ژنوتیپ ها (4/64%) از نظر طول دورة گلدهی تا رسیدگی در گروه 37-34روز و کمترین تعداد (0/15%) نیز در گروه کمتر از 34روز قرار گرفتند. از نظر ارتفاع بوته، تنوع قابل‌توجهی بین ژنوتیپ های مورد بررسی وجود داشت؛ به‌طوری‌که تفاوت کمترین و بیشترین ارتفاع بوتة مشاهده‌شده حدود50سانتی متر بود و ژنوتیپ MCC706 با 67سانتی متر، بیشترین ارتفاع بوته را دارا بود. عملکرد دانه در33درصد از ژنوتیپ ها، بیش از400گرم در متر مربع بود؛ به‌طوری‌که نمونة MCC216 با 885گرم در متر مربع، بیشترین میزان عملکرد دانه را داشت. با استفاده از آزمون کلاستر، ژنوتیپ های مورد مطالعه در پنج خوشة مجزا قرار گرفتند که در بین این خوشه ها، خوشة چهار و یک به‌ترتیب، دارای بیشترین و کمترین عملکرد بودند. با توجه به نتایج به‌دست‌آمده، تنوع قابل‌ملاحظه ای در میان ژنوتیپ های مورد بررسی از نظر صفات ارزیابی‌شده وجود داشت و لذا به‌نظر می رسد که این تنوع در برنامه های بِه نژادی جهت بهبود عملکرد این گیاه می تواند مورد استفاده قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

• آزمون کلاستر
• تعداد شاخه
• دورة رشد رویشی
• وزن1000دانه

---