گزینش برای تحمل به خشکی در ژنوتیپهای نخود تیپ کابلی در منطقه نیشابور

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

• علی گنجعلی
• سعید جوینی‌پور
• حسن پُرسا

اسلام

10.22067/ijpr.v2i1.12006

چکیده

بهمنظور بررسی و گزینش ژنوتیپهای متحمل به خشکی نخود و تعیین مناسبترین شاخصهای مقاومت به خشکی، آزمایشی در سال زراعی 85-1384 در مزرعه ایستگاه تحقیقات کشاورزی نیشابور انجام شد و طی آن 150 ژنوتیپ نخود تیپ کابلی از بانک بذر حبوبات دانشگاه فردوسی مشهد در قالب طرح ارزیابی مقدماتی عملکرد اگمنت به همراه شِش شاهد (شامل نمونه حساس به خشکی، ارقام نخود رایج در کشور و شاهد رقم محلی) مورد ارزیابی قرار گرفتند. در این آزمایش، شاخصهای کمّی مقاومت به خشکی مانند شاخص تحمل تنش (STI)، شاخص حساسیت به تنش (SSI)، میانگین بهرهوری (MP)، میانگین هندسی بهرهوری (GMP)، شاخص تحمل (TOL) و میانگین هارمونیک (HM)، بر اساس عملکرد دانهی نمونهها در شرایط تنش خشکی (کشت دیم) و شرایط بدون تنش خشکی (کشت فاریاب) محاسبه شدند. بر اساس نتایج، ژنوتیپهای مورد بررسی از نظر همهی شاخصهای کمّی مقاومت به خشکی (بهجُز شاخصهایTOL و SSI)، تفاوتهای آماری معنیداری با یکدیگر داشتند (05/0p≤). بیشترین میزان عملکرد دانه در شرایط تنش، در ژنوتیپهای MCC302، MCC427، MCC352، MCC1، MCC50، MCC62، MCC118 و MCC423 بهترتیب با عملکرد 960، 905، 638، 625، 609، 602، 592 و 581 کیلوگرم در هکتار و در شرایط بدون تنش، در ژنوتیپهای MCC312، MCC380، MCC304، MCC50، MCC117، MCC427، MCC301 و MCC311 بهترتیب با عملکرد 2185، 1856، 1820، 1636، 1622، 1567، 1520 و 1514 کیلوگرم در هکتار بهدست آمد. بر اساس نتایج حاصل از مطالعه همبستگی صفات در این آزمایش، شاخصهای GMP، STI، MP و HM بهعنوان بهترین شاخصها برای گزینش ژنوتیپهای متحمل به خشکی، مشخص شدند. بر این اساس، ژنوتیپهای MCC50، MCC352 و MCC427بهعنوان ژنوتیپهای نخود متحمل به خشکی پیشنهاد میشوند.

واژههای کلیدی: تنش خشکی، شاخص تحمل به خشکی، طرح آگمنت، نخود

---