ارزیابی لاین‌های امیدبخش حاصل از جمعیت‌های محلی لوبیای قرمز (Phaseolus vulgaris L.)

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

• محمد حسن کوشکی ¹
• اکبر مرزوقیان ²

¹ بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان لرستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، خرم‌آباد، ایران

² بخش تحقیقات علوم زراعی و باغی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان خوزستان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، اهواز، ایران

10.22067/ijpr.v10i2.66654

چکیده

به منظور بررسی لاین­های خالص گزینش‌شده ازجمعیت­های محلی لوبیای قرمز، 14لاین به­همراه دو رقم شاهد گلی و صیاد در قالب بلوک‌های کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی شهرستان بروجرد، استان لرستان ارزیابی شد. ارتفاع گیاه، تعداد گره، تعداد شاخه فرعی، طول نیام، تعداد نیام در بوته، تعداد دانه در بوته، وزن100دانه و عملکرد دانه اندازه­گیری شد. برش کلاستر و مقایسه گروه­های با پتانسیل عملکرد دانه متفاوت به­ترتیب با آماره­های ویلکس لامبدا و مربعT هتلینگ نشان داد که همگی ژنوتیپ­های قرارگرفته در گروه­ با عملکرد دانه بالا متعلق به لاین­های امیدبخش بود که حاکی از پتانسیل مناسب توده­های بومی در برنامه­ اصلاحی بود. بین گروه­ها برای تعداد دانه در بوته نیز اختلاف معنی­دار در سطح احتمال01/0 وجود داشت. صفت وزن100دانه، با وجود همبستگی پایین با عملکرد، در تجزیه رگرسیون در مدل باقی ماند و اثر غیرمستقیم منفی از طریق تعداد دانه در بوته بر روی عملکرد داشت. نتایج تجزیه به عامل­ها علاوه بر خلاصه‌کردن تعداد زیاد متغیر (صفت)ها، دارای توانایی مطلوب در تشخیص ژنوتیپ­های پرمحصول و کم‌محصول بود. جمع­بندی و ارتباط نتایج تجزیه­های مختلف نشان داد که افزایش تعداد دانه در بوته نسبت به دیگر صفات ارزیابی‌شده منجر به افزایش بیشتر عملکرد دانه شده بود. نتایج این پژوهش می‌تواند در شناسایی و بهره‌گیری بهتر از صفات و ژنوتیپ‌های مطلوب در برنامه­های اصلاحی مورد استفاده پژوهشگران قرار گیرد.

کلیدواژه‌ها

• روش‌های آماری چند متغیره
• عملکرد
• گزینش غیرمستقیم
• لاین خالص
• لوبیا

---

مراجع

1. Ahmed, S. 2013. Correlation and path analysis for agro-morphological traits in rajmash beans under Baramulla-Kashmir region. African Journal of Agricultural Research 8: 2027-2032.
2. Akhshi, N., Firouzabadi, F.N. , Cheghamirza, K., and Dorri, H. 2015. Coefficient analysis and association between Morpho-Agronomical characters in common bean (Phaseolus vulgaris L. ). Cercetari Agronomice in Moldova 48: 29-37.
3. Ambachew, D., Mekbib, F., Asfaw, A., Beebe, S.E., and Blair, M.W. 2015. Trait associations in common bean genotypes grown under drought stress and field infestation by BSM bean fly. The Crop Journal 3: 305-316.
4. Amorim, E.P., Ramos, N.P., Ungaro, M.R.G., and Kiihl, T.A. 2008. Correlations and path analysis in sunflower. Bragantia 67: 307-316.
5. Anonymous. 2014. Agricultural Statistics. The office of Statistics and Information. Ministry of Agriculture-Jahad. Available at web site http://www.maj.ir
6. Barelli, M.A.A., Gonçalves-Vidigal, M.C., Amaral Júnior, A.T., Vidigal Filho, P.S., and Scapim, C.A. 2000. Combining ability among six common bean cultivars adapted to the North West Region of Paraná State, Brazil. Bragantia 59: 159-164.
7. Carneiro, P.C.S, Menezes Júnior, J.A.N.D, Carneiro, V.Q., Carneiro, J.E.D.S., Cruz, C.D., and Borém, A. 2013. Genetic potential of common bean parents for plant architecture improvement. Scientia Agricola 70: 167-175.
8. Cokkizgin, A., Colkesen, M., Idikut, L., Ozsisli, B., and Girgel, U. 2013. Determination of relationships between yield components in bean by using path coefficient analysis. Greener Journal of Agricultural Sciences 3: 085-089.
9. FAO. 2016. Food and Agriculture Organization of the United Nations. Available at web site http://www.fao.org
10. Gonçalves, D.D.L., Barelli, M.A.A., Oliveira, T.C.D., Santos, P.R.J.D., Silva, C.R.D., Poletine, J.P., and Neves, L.G. 2017. Genetic correlation and path analysis of common bean collected from Caceres Mato Grosso State, Brazil. Ciência Rural 47: 1-7.
11. Gonçalves-Vidigal, M.C., Silvério, L., Elias, H.T., Vidigal Filho, P.S., Kvitschal, M.0V., Retuci, V.S., and Silva, C.R.D. 2008. Combining ability and heterosis in common bean cultivars. Pesquisa Agropecuária Brasileira 43: 1143-1150.
12. Karasu, A., and Oz, M. 2010. A study on coefficient analysis and association between agronomical characters in dry bean (Phaseolus vulgaris L. ). Bulgarian Journal of Agricultural Science 16: 203-211.
13. Marzooghian, A., Moghaddam, M., Valizadeh, M., and Kooshki, M.H. 2013. Genetic diversity of common bean genotypes as revealed by seed storage proteins and some agronomic traits. Plant Breeding and Seed Science 67: 125-137.
14. Miklas, P. 2000. Use of Phaseolus germplasm in breeding pinto, great northern, pink, and red bean for the Pacific Northwest and intermountain region. Bean Research. Production and Utilization. Proc. of the Idaho Bean Workshop. University of Idaho, Moscow, ID. pp. 13-29.
15. MSTAT-C. Version 1. 42. Freed, R.D., and Eisensmith, S.P. Crop and Soil Sciences Department. Michigan State University.
16. Önder, M., Kahraman, A., and Ceyhan, E. 2013. Correlation and path analysis for yield and yield components in common bean genotypes (Phaseolus vulgaris L. ). Ratarstvo i Povrtarstvo 50: 14-19.
17. Pereira, T., Coelho, C.M., Bogo, A., Guidolin, A.F., and Miquelluti, D.J. 2009. Diversity in common bean landraces from south Brazil. Acta Botanica Croatica 68: 79-92.
18. Pradesh, H. 2010. Genetic diversity of French bean (bush type) genotypes in north-west Himalayas. Indian Journal of Plant Genetic Resources 23: 285-287.
19. Rai, N., Singh, P., Verma, A., Yadav, P., and Choubey, T. 2010. Hierarchical analysis for genetic variability in pole type French bean. Indian Journal of Horticulture 67: 150-153.
20. Sadeghi, A., Cheghamirza, K., and Dorri, H.R. 2011. The study of morphoagronomic traits relationship in common bean (Phaseolus vulgaris L. ). Biharean Biologist 5: 102-108.
21. Salehi, M., Tajik, M., and Ebadi, A. 2008. The study of relationship between different traits in common bean (Phaseolus vulgaris L.) with multivariate statistical methods. American-Eurasian Journal of Agricultural and Environmental Science 3: 806-809.
22. Singh, S.P. 2001. Broadening the genetic base of common bean cultivars. Crop Science 41: 1659-1675.
23. Sofi, P., Zargar, M., Debouck, D., and Graner, A. 2011. Evaluation of common bean (Phaseolus vulgaris L.) germplasm under temperate conditions of Kashmir Valley. Journal of Phytology 3: 47-52.
24. SPSS. Version 9. Nie, N.H., Bent, D.H., and Hull, C.H. Statistical Package for the Social Sciences. McGraw-Hill New York.