بررسی تنوع ژنتیکی و روابط بین صفات زراعی در لاین‌های عدس

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

• محمد حسن رحیمی ¹
• سعداله هوشمند ¹
• محمود خدامباشی ¹
• نرگس قاسمی سیانی ²

¹ گروه اصلاح نباتات و بیوتکنولوژی، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، ایران

² گروه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد، ایران

10.22067/ijpr.v9i2.60322

چکیده

آگاهی‌داشتن از میزان تنوع ژنتیکی و ارتباط بین صفات، از اهمیت ویژه‌ای در پیشبرد تحقیقات به‌نژادی و انتخاب ژنوتیپ‌های مطلوب، برخوردار است. از این‌رو، به‌منظور بررسی تنوع ژنتیکی و شناسایی روابط بین عملکرد دانه و برخی صفات زراعی در لاین‌های عدس، آزمایشی در قالب طرح لاتیس ساده 10×10 با دو تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد در سال زراعی 92-1391 اجرا گردید. به دلیل عدم معنی‌دارشدن اثر بلوک‌های ناقص درون هر تکرار برای کلیه صفات، داده‌ها به‌صورت طرح بلوک‌های کامل تصادفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. تجزیه واریانس حاکی از وجود تنوع بالا در بین لاین‌های مورد مطالعه از لحاظ کلیه صفات بود. نتایج حاصل از مقایسه میانگین صفات نشان داد لاین‌های ILL590، ILL947، ILL3963، ILL2795، ILL461، ILL459، ILL353 و ILL5888 از لحاظ عملکرد دانه و سایر صفات، برتر از سایرین بودند. بیشترین مقدار ضریب تنوع ژنتیکی، وراثت‌پذیری عمومی و پیشرفت ژنتیکی برای صفات تعداد غلاف در بوته، وزن غلاف در بوته، عرض برگ و عملکرد زیستی به‌دست آمد. نتایج حاصل از بررسی همبستگی‌های ساده نشان داد که تعداد و وزن غلاف در بوته، تعداد روز از کاشت تا گلدهی و رسیدگی، ازجمله صفات مهم و مؤثر بر روی عملکرد دانه بودند. تجزیه به عامل‌ها با استفاده از 13صفت زراعی، نشان از انتخاب چهار عامل داشت که در مجموع 97/77درصد از تنوع کل را توجیه کردند. تجزیه خوشه‌ای به‌روش Ward، لاین‌های مورد بررسی را در هشت خوشه قرار داد و لاین‌های برتر در خوشۀ هشتم قرار گرفتند.

کلیدواژه‌ها

• تجزیه به عامل‌ها
• تجزیه کلاستر
• تنوع ژنتیکی
• لاین‌های عدس
• همبستگی

---

مراجع

1. Ahamed, K.U., Akhter, B., Islam, M.R., Humaun, M.R., and Alam, M.J. 2014. Morphological characterization and genetic diversity in lentil (Lens culinaris Medikus ssp. Culinaris) germplasm. International Journal of Agricultural Research, Innovation and Technology 4(1): 70-76.
2. Ahmed, A. 2009. Genetic Diversity of Lentil (Lens culinaris). MSc. Thesis. Patuakhali Science and Technology University. Bangladesh.
3. Alam, A.K.M.M., Podder, R., and Sarker, A. 2011. Estimation of genetic diversity in lentil germplasm. Agrivita 33(2): 103-110.
4. Anjam, M.S., Ali, A., Iqbal, SH.M., and Haqqani, A.M. 2005. Evaluation and correlation of economically important traits in exotic germplasm of lentil. International Journal of Agriculture and Biology 7(6): 959-961.
5. Azizi Chakherchaman, Sh., Mostafaei, H., Hassanpanah, D., Kazemi Arbat, H., and Yarnia, M. 2009. Path analysis of seed yield and its components of lentil in rainfed condition. Journal Of New Agricultural Science 17: 45-56.
6. Bayoumi, Y. 2008. Genetic diversity among lentil genotypes for drought tolerance. Journal of Agricultural Investment 3: 25-35.
7. Chakraborty, M., and Haque, M.F. 2000. Genetic variability and component analysis in lentil (Lens culinaris Medik). Journal of Research, Birsa Agricultural University 12(2): 199-204.
8. FAOSTAT, F., 2014. Agriculture Organization of the United Nations. http://faostat.fao.org/site/567/default
9. Fehr, W.R. 1987. Principals of Cultivar Development: Theory and Technique. McMillan, New York.
10. Gautam, N.K., Singh, N., Iquebal, M.A., Singh, M., Akhtar, J., Khan, Z., and Ram, B. 2014. Genetic diversity analysis for quantitative traits in lentil (Lens culinaris M) germplasm. Legume Research-An International Journal 37(2): 139-144.
11. Hoover, R., Hughes, T., Chung, H.J., and Liu, Q. 2010. Composition, molecular structure, properties, and modification of pulse starches: A review. Food Research International 43(2): 399-413.
12. Iqbal, A., Khalil, I.A., Ateeq, N., and Khan, M.S. 2006. Nutritional quality of important food legumes. Food Chemistry 97(2): 331-335.
13. John, P.W.M., and John, P.W. 1971. Statistical Design and Analysis of Experiments (No. 04; QA279, J6.). New York: Macmillan.
14. Kumar J., Basu, S., Srivastava, E., Chaturvedi, S.K., and Nadarajan, N. 2012. Phenotyping of traits imparting drought tolerance in lentil. Crop Pasture Science 63: 547-554.
15. Manly, B.F., 1994. Multivariate Statistical Methods: A P CRC Press.
16. Mostafaei, H., Hssanpanah, D., and Shahriari, 2006. Adaptation of local and domesticated lentil genotypes in dry farming of Ardabil region. (Abstract). The First International Conference on the Theory and Practices in Biological Water Saving (ICTPB). 21-25 May, Beijing-China. http://www.conferene.ac.cn/ictpb.htm.
17. Muehlbauer, F.J., Cho, S., Sarker, A., McPhee, K.E., Coyne, C.J., Rajesh, P.N., and Ford, R. 2006. Application of biotechnology in breeding lentil for resistance to biotic and abiotic stress. Euphytica 147(1-2): 149-165.
18. Muhammed, A. 2012. Genetic Diversity in Plants (Vol. 8). Springer Science & Business Media.
19. Naroui Rad, M.R., Aghaei, M., Fanaei, H.R., and Ghasemi, M. 2009. The study of genetic variation of some morphologic and phenologic characters in lentil germplasms of warm and dry regions. Journal of Research and Development 78: 173-181. (In Persian with English Summary).
20. Nuri, M., Dashti, H., Maddah Hoseini, Sh., and Dehghan, E. 2014. Genetic diversity in the gene pool lentil using morphological traits in Bardsir. Iranian Journal of Field Crop Science 45(4): 541-551. (In Persian with English Summary).
21. Rahimi, M.H., Houshmand, S., and Khodambashi, M. 2016. Determination of the most important agronomic traits affecting seed yield in lentil (Lens culinaris Medik) recombinant inbred lines. Iranian Journal of Crop Sciences 18(2): 161-177. (In Persian with English Summary).
22. Rasmusson, D.C., and Phillips, R.L. 1997. Plant breeding progress and genetic diversity from de novo variation and elevated epistasis. Crop Science 37(2): 303-310.
23. Ritchie, S.W., Nguyen, H.T., and Holaday, A.S. 1990. Leaf water content and gas-exchange parameters of two wheat genotypes differing in drought resistance. Crop Science 30(1): 105-111.
24. Roy, S., Islam, M.A., Sarker, A., Malek, M.A., Rafii, M.Y., and Ismail, M.R. 2013. Determination of genetic diversity in lentil germplasm based on quantitative traits. Australian Journal of Crop Science 7(1): 14-21.
25. Ruisi, P., Longo, M., Martinelli, F., Di Miceli, G., Frenda, A.S., Saia, S., Carimi, F., Giambalvo, D., and Amato, G. 2015. Morpho-agronomic and genetic diversity among twelve Sicilian agro-ecotypes of lentil (Lens culinaris). Journal of Animal and Plant Sciences 25(3): 716-728.
26. Salehi, M., Haghnazari, A., Shekari, F., and Faramarzi, A. 2008. The study of seed yield and seed yield components of lentil (Lens culinaris Medik) under normal and drought stress conditions. Pakistan Journal of Biological Sciences 11(5): 758-762.
27. Singh, S.P., Gutierrez, J.A., Molina, A., Urrea, C., and Gepts, P. 1991. Genetic diversity in cultivated common bean: II. Marker-based analysis of morphological and agronomic traits. Crop Science 31(1): 23-29.
28. Singh, T., and Gupta, K.K., 2004. Genetic diversity for yield and related traits in lentil (Lens culinaris). Plant Archives 4(1): 39-43.
29. Sirohi, S.P.S., Yadav, R., and Singh, R. 2007. Genetic variability, correlations and path analysis of yield and its component characters in lentil (Lens culinaris). Plant Archives 7(1): 295-299.
30. Tadesse, T., Leggesse, T., Mulugeta, B., and Sefera, G. 2014. Correlation and path coefficient analysis of yield and yield components in lentil (Lens culinaris) germplasm in the highlands of Bale, Ethiopia. International Journal of Biodiversity and Conservation 6(1): 115-120.
31. Toklu, F., Biçer, B., and Karaköy, T. 2009. Agro-morphological characterization of the Turkish lentil landraces. African Journal of Biotechnology 8(17): 4121-4127.
32. Tyagi, S.D., and Khan, M.H. 2011. Correlation, path-coefficient and genetic diversity in lentil (Lens culinaris Medik) under rainfed conditions. International Research Journal of Plant Science 2(7): 191-200.
33. Upadhyaya, H.D., Bramel, P.J., and Singh, S. 2001. Development of a chickpea core subset using geographical distribution and quantitative traits. Crop Science 41: 206-210.
34. Whitt, S.R., Wilson, L.M., Tenaillon, M.I., Gaut, B.S., and Buckler, E.S. 2002. Genetic diversity and selection in the maize starch pathway. Proceedings of the National Academy of Sciences 99(20): 12959-12962.