ارزیابی تنوع ژنتیکی و وراثت پذیری صفات کمّی در ژنوتیپ های نخودتیپ کابلی در شرایط دیم

نوع مقاله : مقالات پژوهشی

نویسندگان

• حدیث حسنی ¹
• داریوش نباتی احمدی ²
• پیام پزشکپور ³
• کریم سرخه ²

¹ دانشگاه چمران اهواز

² دانشگاه شهید چمران اهواز

³ مرکز تحقیقات کشاورزی ومنابع طبیعی لرستان

10.22067/ijpr.v7i1.42090

چکیده

دانه گیاه نخود (Cicer arietinum L.)حاوی منبع مهم پروتئین بوده و نقش بارزی در رژیم غذایی انسان دارد. از این رو آگاهی از روابط بین عملکرد و اجزای عملکرد در برنامه های به نژادی نخود بسیار مهم و ضروری می-باشد. مطالعه حاضر به منظور ارزیابی معیارهای عملکرد در نخود با‌استفاده از تجزیه خوشه‌ای، تجزیه بهعامل ها و برآورد وراثت‌پذیری صفات انجام گردید. این مطالعه با‌استفاده از 13ژنوتیپ نخود در ایستگاه مرکزتحقیقات کشاورزی و منابع‌طبیعی خرم‌آباد واقع درسراب چنگایی در قالب طرح بلوک های کاملتصادفی با 4 تکرار درسال زراعی 1393-1392 اجرا گردید. ژنوتیپ ها شامل 11ژرم‌پلاسم و دو رقم اصلاح‌شده و محلی (آزاد و شاهد محلی گریت) بودند. صفات کمّی اندازه گیری‌شده طبق پارامترهای آماری تجزیه و تحلیل گردیدکه در این راستا تجزیه واریانس نشان داد که صفاتارتفاع از اولین‌غلاف و تعداد غلاف پوک در بوته بیشترینتنوع رادارند.تجزیهبه‌عامل ها،19صفتزراعی را به چهارمؤلفةاصلی تفکیک نمودندکهمجموعأ72/78درصد از کل تغییرات در شرایط دیم را شامل می شدند؛ به گونه ایکه عامل اول، دوم، سوم و چهارم به‌ترتیب 06/39‌درصد، 1/18‌درصد، 21/13‌درصد و 33/8‌درصد از کل تغییرات را به‌خود اختصاص دادند.از طرف دیگرتجزیةخوشه ایبه‌روش فاصله اقلیدسی،ژنوتیپ هارا بر اساس صفات مذکور در دو گروه تقسیم بندی نمود. اکثر صفات از وراثت پذیری بالایی برخوردار بودند و اختلاف پایینی بین ضریب تغییرات فنوتیپی و ضریب تغییرات ژنوتیپی وجود داشت که این‌نتیجه حاکی‌ازآن است‌که تغییرات بیشتر تحت تأثیر ساختار ژنتیکی بودند تا محیط.

کلیدواژه‌ها

• تجزیه به‌عامل ها
• تجزیه خوشه‌ای
• نخود کابلی
• وراثت پذیری

---

مراجع

1. Atta, B.M., Haq,M.A.,and Shah,T.M. 2008. Variation and inter-relationships of quantitative traits in chickpea (Cicer arietinum L.). PakistaniJournal of Botany 40(2) 637-647.

2. Anonymous, 2008. Food Outlook, Global Market Analysis. http://www.fao.food outlook.com

3. Çiftçi, V.N., Toay, Y., and Doan,Y. 2004. Determining relationships among yield and some yield components using path coefficient analysis in chickpea (Cicer arietinum L.). Asian Journal of Plant Science 3(5):632-635

4. Derya, O.Y., Anlarsal,A.E.,and Yucel,C. 2006.Genetic variability, correlation and path coefficientanalysis of yield and yield componentsin chickpea (Cicer arietinum L.).Turkish Journal ofAgriculture and Forestry 30: 183-188.

5. Erskin, W., Sarker,A., and Kumar,S. 2011. Crops that Feed the World 3Investing.In: Lentil improvement toward a food secure world. Food Security 3: 127-139.

6. Fayez, F., andTalebi, T.2009.Determining relationships among yield and some yield components using path coefficient analysis in chickpea (Cicer arietinum L.). Journal of Iran Agronomy Researches7(1): 137-143.

7. Khan, R., Farhatullah, and Khan,H. 2011. Dissection of genetic variability and heritability estimates of chickpea germplasm for various morphological markers and quantitative traits. Sarhad Journal of Agricultural Research 27(1):67-72.

8. Malhotra, R.S., and Saxena, M.C. 2002. Strategies for Overcoming Drought Stress in Chickpea. Caravan, ICARDA, 17p.

9. Sabokdast, M., and Khyalparast, F. 2008. A study of relationship between grain yield and yield components in Common bean cultivars (Phaseolus vulgaris L.). Journal of Science and Technology of Agriculture and Natural of Resource 11(42): 123-134 (In Persian).

10. Saleem, M., Arshad,M., and Ahsan,M. 2008. Genetic variability and interrelationship for grain yield and its various components in chickpea (Cicer arietinum L.). Journal of Agricultural Research 46(2):109-116.

11. Toker, G., and Cagirgan, M.I. 2004. The use of phenotypic correlation and factor analysis in determining characters for grain yield selection in chickpea (Cicer arietinum L.).Hereditas 140: 226-228.