دانشگاه فردوسی مشهدپژوهشهای حبوبات ایران2980-793X4220131023Study and purification of native Chitti bean cultivars in Zanjanبررسی و خالصسازی تودههای بومی لوبیاچیتی در استان زنجان2980110.22067/ijpr.v1392i2.41153FAمسعود کامل شیخرجهمرکز تحقیقات کشاورزی و منابعطبیعی استان زنجان0000-0002-3853-680Xسیدحسین ناظر کاخکیمرکز تحقیقات کشاورزی و منابعطبیعی استان زنجانسیدهسودابه شبیریمرکز تحقیقات کشاورزی و منابعطبیعی استان زنجان0009-0008-6032-3940Journal Article20141111This study was carried out to purify Chitti bean cultivars. In the first year, 11 populations were collected from main Chitti bean cultivating areas. Based on some criteria such as higher yield, earlier maturity, more pods and tolerance to pests and diseases, single plants were selected. In the second year, seeds of each selected single plant as well as controls (Talash and COS16) were managed to compare in a preliminary yield trial. 23 lines were chosen based on the traits as mentioned above. In the third year, these lines along with two controls were planted in a 5*5 square Lattice design in two replications. From this experiment, nine superior lines were selected. These lines along with three controls were compared in a RCBD with 4 replications to distinguish the best lines. In the fifth year, from the 6 last year selected lines, three pure lines showed good performance to be selected. To determine environmental compatibility, yield and other agronomic traits, these three lines and four native pure lines from Fars province were evaluated. Results showed that there were significant differences among lines. Z1 from Zanjan and E10 and E9 from Eghlid were the best lines with 2546, 2328 and 2313 kg/ha seed yield, respectively.این تحقیق بهمنظور خالصسازی تودههای بومی لوبیاچیتی انجام شد. در سال اول (1382)، 11توده محلی از مناطق عمده کشت لوبیاچیتی جمعآوری و کشت گردید. بر اساس معیار انتخاب تکبوته از قبیل عملکرد بالا، زودرسی، تعداد زیاد غلاف و متحمل در برابر آفات و بیماریها، تکبوتهها انتخاب شدند. در سال دوم، بذور تکبوتههای انتخابی را بههمراه دو شاهد COS16 و تلاش (هر 5 لاین، یک شاهد) در یک آزمایش مقدماتی مقایسه عملکرد بدون تکرار آگومنت مورد بررسی و 23لاین با صفات برتر ذکر شده در بالا انتخاب گردید. در سال سوم، این لاینها بههمراه دو شاهد تلاش و COS16 در یک آزمایش لاتیس مربع 5×5 با دو تکرار، کشت شده و از این آزمایش، 9لاین برتر انتخاب شد. در سال چهارم، این لاینها با سه شاهد COS16 و تلاش و رقم محلی در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار برای مشخصشدن لاینهای برتر، مورد بررسی قرار گرفت. در سال پنجم، از شش لاین انتخابشده در سال گذشته، سه لاین خالص، خصوصیات بهتری نشان دادند. برای تعیین سازگاری با محیط، عملکرد بهتر و سایر صفات زراعی، سه لاین انتخابشده از استان زنجان با لاینهای برتر و خالص محلی از استان فارس در طرح سازگاری منطقهای مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج مقایسات میانگین نشان داد که عملکرد لاینهای لوبیاچیتی در سطح 5درصد، معنیدار است. لاینهای
Z1 (زنجان) و E10و E9 (اقلید) بهترتیب با عملکرد 2546، 2328 و 2313کیلوگرم در هکتار، بیشترین عملکرد را نسبت به شاهدهای آزمایش دارا بودند.دانشگاه فردوسی مشهدپژوهشهای حبوبات ایران2980-793X4220131023Grouping of Kabuli chickpea genotypes using multivariate statistical methodsگروهبندی تعدادی ژنوتیپ نخود کابلی با استفاده از روشهای آماری چندمتغیره2983510.22067/ijpr.v1392i2.41258FAهادیمحمد علیپور یامچیدانشکده کشاورزی دانشگاه تهرانمحمدرضا بیهمتاسیدعلی پیغمبریمحمدرضا نقویناصر مجنونحسینیJournal Article20141115In order to assess and identify genetic diversity and genetic relationships of the 64 Kabuli chickpeas genotypes, an experimental design was carried out in a simple lattice design (8×8) in 2009-2010 cropping season on the Research Field of College of Agriculture and Natural Resource of Tehran University. The results of phenotypic correlation showed that grain yield per plant had significant and positive correlation with seed and pod weight, biological yield, number of filled pods, 100 seed weight, number of seeds per plant, seed diameter and main branch diameter at 1% level probability and negative correlation with day to 50% flowering and days to 50% podding. Based on factor analysis, four factors were selected that in total 79% of the total variation was explained. The first and second factors were explained high percent of variation that including 100-seed weight, plant height, pod length, pod diameter, seed length, seed diameter, number of filled pods, seed and pod weight, biological yield, grain yield and main branch diameter. Therefore, these two factors used to identify genotypes with high yield and yield components and genotypes 2, 22, 29, 36, 120, 139, 198, 239, 335, 345, 356, 357, 375, 473, 474, 534, 552, 555 and 629 with two control genotypes Jam (998) and Korosh (999) were selected as high yield and component yield genotypes. According to the result of cluster analysis, the genotypes were classified in 5 clusters. The genotypes of third and fourth cluster had high yield and earliness in compare with other clusters and genotype average. According to the result of cluster analysis, we can use third and fourth cluster genotypes and two control genotypes (Jam and Korosh) for producing new genotypes with high yield.بهمنظور ارزیابی و شناخت تنوع ژنتیکی و تعیین روابط ژنتیکی 64ژنوتیپ نخود کابلی، آزمایشی در قالب طرح لاتیس ساده (8×8) در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران در سال زراعی 89- 1388 اجرا گردید. نتایج همبستگیهای فنوتیپی نشان داد که عملکرد دانه در بوته بهترتیب با صفات وزن دانه با غلاف، عملکرد بیولوژیک، تعداد غلافهای پُر، وزن100دانه، قطر دانه و قطر شاخه اصلی، همبستگی مثبت معنیداری در سطح احتمال 1درصد و با تعداد روز تا گلدهی و تعداد روز تا غلافدهی، همبستگی منفی معنیداری نشان داد. البته مقادیر عددی این همبستگیها کم بود که ممکن است دال بر عدم وجود همبستگی ژنتیکی بین صفات باشد که در نتیجه، اهمیت بیولوژیک آنها را کاهش میدهد. بر اساس تجزیه به عاملها، چهار عامل که در مجموع 79درصد از تغییرات موجود در کل دادهها را توجیه کردند، انتخاب شدند. عامل اول و دوم که بیشترین تغییرات واریانس دادهها را توجیه کردند، شامل صفات وزن100دانه، ارتفاع بوته، طول و قطر غلاف، طول و قطر دانه، صفات تعداد غلافهای پُر، وزن دانه با غلاف، عملکرد بیولوژیک، صفات عملکرد دانه در بوته و قطر شاخه اصلی بودند. سپس از این دو عامل، جهت بهدستآوردن پراکنش و شناسایی ژنوتیپهای برتر در دستگاه مختصات استفاده شد و ژنوتیپهای 2، 22، 29، 36،120، 139، 198، 239، 335، 345، 356، 357، 375، 473، 474، 534، 552، 555 و 629 به همراه ژنوتیپهای شاهد جم (998) و کوروش (999) که از نظر عاملهای اول و دوم، مثبت و بالاتر بودند، بهعنوان ژنوتیپهای برتر انتخاب شدند. با توجه به نتایج تجزیة خوشهای بر اساس صفات مورفولوژیک، ژنوتیپهای مورد بررسی در پنج گروه، دستهبندی شدند که ژنوتیپهای گروه سوم و چهارم از نظر اکثر صفات زراعی مورد بررسی و عملکرد، میانگین بالاتری را در میان سایر گروهها و همچنین میانگین کل ژنوتیپها داشتند و در عین حال نسبت به سایر گروهها، زودرستر نیز بودند. بنابراین با توجه به نتایج تجزیة خوشهای، میتوان از تلاقی ژنوتیپهای گروه سوم و چهارم و ژنوتیپهای شاهد جم و کوروش، برای تولید ژنوتیپهای جدید با عملکرد بالا بهره جست.دانشگاه فردوسی مشهدپژوهشهای حبوبات ایران2980-793X4220131023Reaction of pheno-morphological characteristics of lentil (Lens culinaris Medik.) cultivars to supplementary irrigation in Mashhad conditionsواکنش خصوصیات فنومورفولوژیک ارقام عدس (Lens culinaris Medik.) به آبیاری تکمیلی در شرایط مشهد2986710.22067/ijpr.v1392i2.41259FAفریدهسادات حسینیدانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهداحمد نظامیدانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد0000-0001-9490-6935مهدی پارسادانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهدکمال حاجمحمدنیا قالیبافدانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد0000-0002-0857-1874Journal Article20141115Supplementary irrigation is a key factor in dryland production of lentil (Lens culinaris Medik.). In order to study the effects of supplementary irrigation on phenological and morphological characters of three Lentil (Lens culinaris Medik.) cultivars, a trial carried out as split block based on randomized complete block design with three replications at Research Field of Agricultural College, Ferdowsi University of Mashhad. Six treatments of supplementary irrigation (irrigation in all of phenological stages; once irrigation in each stage of branching; flowering; podding; seed setting, and also without irrigation in all growing season) as main plot (strip plot), and three lentil cultivars (Robat; Kalpoosh, and Gachsaran) as sub plot were adjusted. Results showed that one irrigation in flowering, podding, and seed setting stages increased significantly (p≤0.01) reproductive growth stage relative to irrigation in branching stage. The complete irrigation treatment increased growth stages of plant approximately 12% (based on degree day) relative to without irrigation treatment. The interaction of irrigation×cultivar on the vegetative growth and overall plant growth was significant (p≤ 0.01). In Robat cultivar, delay in irrigation till seed setting stage compared to complete irrigation, decreased 9.5% the vegetative growth period (based on degree day), while irrigation in podding stage on Kalpoosh cultivar compared to without irrigation, increased the number of growing degree day by about 9%. Supplementary irrigation at the flowering stage increased number of branches per plant by 14% compared to the irrigation at the seed setting stage. While, supplementary irrigation during flowering stage increased the branch dry weight about 33% compared to the non-irrigation treatment. Also, the supplementary irrigation at flowering stage compared to without irrigation increased the branch dry weight of Robat, Gachsaran, and Kalpoosh cultivars about 17, 31 and 59%, respectively. The interaction of irrigation×cultivar was significant (p≤ 0.01) on branch length, and dry weight, also grain yield of lentil. The non-irrigation compared to the completed irrigation, reduced the branch length of Gachsaran, and Kalpoosh cultivars about 30 and 21%, respectively. Supplementary irrigation during the flowering stage in comparison with seed setting stage, also was increased the branch length of Robat, Gachsaran, and Kalpoosh cultivars 18, 23 and 27%, respectively. Positive and significantly correlation were observed between vegetative and reproductive growth duration with stem length (r=0.26* and r=0.34**) and reproductive growth with branches length (r=0.34**), stem and branches dry weight (r=0.37** and r=0.41**) and yield (r=0.34**), respectively. Also correlation between yield and stem length (r=0.32*), number of branches and branches length (r=0.44** and r=0.53**) and stem and branches dry weight (r=0.42** and r=0.36**) was positive and significant. Based on above conclusions, one supplementary irrigation in flowering stage was more effective to improving growth characters and lentil yield.در مناطق خشک و نیمهخشکی مانند ایران، آبیاری تکمیلی عاملی مهم در رشد و نمو عدس میباشد. بهمنظور بررسی اثر آبیاری تکمیلی بر خصوصیات فنولوژیک و مورفولوژیک سه رقم عدس (Lens culinaris Medik.)، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد بهصورت اسپلیتبلوک در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. در این آزمایش، آبیاری تکمیلی (آبیاری در تمام مراحل فنولوژی گیاه، انجام یکبار آبیاری در هر کدام از مراحل شاخهدهی، گلدهی، غلافدهی، پُرشدن دانهها و بدون آبیاری طی فصل رشد) بهعنوان فاکتور اصلی (کرت نواری)، و سه رقم عدس (رباط، کالپوش و گچساران) بهعنوان فاکتورهای فرعی درنظرگرفته شدند. نتایج نشان داد انجام یک نوبت آبیاری تکمیلی در هر کدام از مراحل گلدهی، غلافدهی و پُرشدن دانه عدس در مقایسه با آبیاری تکمیلی در مرحله شاخهدهی، منجر به افزایش معنیدار (01/0p≤) دورة رشد زایشی گیاه شد. آبیاری کامل نیز کل دوره رشد گیاه را حدود 12درصد (بر اساس درجهروز) نسبت به تیمار بدون آبیاری افزایش داد. اثر متقابل آبیاری×رقم نیز بر رشد رویشی و کل دوره رشد گیاه، معنیدار (01/0p≤) بود، بهطوریکه در رقم رباط، تأخیر در آبیاری تا مرحله پُرشدن دانه سبب کاهش 5/9درصدی طول دورة رشد رویشی (بر اساس درجهروز) نسبت به شرایط آبیاری کامل شد و در رقم کالپوش، آبیاری در مرحلة غلافدهی، تعداد درجهروز رشد را حدود 9درصد نسبت به تیمار بدون آبیاری افزایش داد. آبیاری تکمیلی در مرحله گلدهی، تعداد شاخه در بوته را به میزان 14درصد نسبت به تیمار آبیاری در مرحله پُرشدن دانه افزایش داد، درحالیکه آبیاری تکمیلی در مرحله گلدهی سبب افزایش 33درصدی وزنخشک شاخه نسبت به تیمار بدون آبیاری شد. همچنین آبیاری تکمیلی در مرحله گلدهی در ارقام رباط، کالپوش و گچساران، وزنخشک شاخه را نسبت به تیمار بدون آبیاری بهترتیب حدود 17، 31 و 59درصد افزایش داد. اثر متقابل آبیاری×رقم بر طول و وزنخشک شاخه و عملکرد دانه در عدس معنیدار (01/0p≤) بود. در رقم گچساران، عدم آبیاری سبب کاهش30درصدی طول شاخه در گیاه نسبت به تیمار آبیاری کامل شد، در صورتیکه این کاهش در رقم کالپوش، حدود 21درصد بود. همچنین آبیاری تکمیلی در مرحله گلدهی طول شاخه را در ارقام رباط، کالپوش و گچساران بهترتیب 18، 23 و 27درصد نسبت به تیمار آبیاری تکمیلی در مرحلة پُرشدن دانه افزایش داد. همبستگی مثبت و معنیداری بین دورة رشد رویشی و زایشی با طول ساقه (بهترتیب *26/0=r و **34/0=r) و دورة رشد زایشی با طول شاخه (*30/0=r)، وزنخشک ساقه و شاخه (بهترتیب **37/0=r و **41/0=r) و عملکرد دانه (**34/0=r) مشاهده شد. همچنین بین عملکرد دانه با طول ساقه (*32/0=r)، تعداد و طول شاخه (بهترتیب **44/0=r و **53/0=r) و وزنخشک ساقه و شاخه (بهترتیب **42/0=r و **36/0=r) همبستگی مثبت و معنیداری وجود داشت. بهنظر میرسد انجام یک نوبت آبیاری تکمیلی در مرحله گلدهی در بهبود خصوصیات رشدی و عملکرد عدس، مؤثرتر بوده است.دانشگاه فردوسی مشهدپژوهشهای حبوبات ایران2980-793X4220131023The study of phenological traits, yield and yield components of three Mungbean (Vigna radiate (L.) Wilczek) cultivars to deficit irrigation in Sistan regionبررسی ویژگی های فنولوژیک و عملکرد سه رقم ماش (Vigna radiate (L.) Wilezek) در واکنش به کمآبیاری در منطقة سیستان2990710.22067/ijpr.v1392i2.41263FAجعفر زارع زارگزدانشکده کشاورزی دانشگاه زابلمحمد گلویدانشکده کشاورزی دانشگاه زابلJournal Article20141115Water scarcity is a major factor for limiting crop growth and development in arid and semi-arid regions. In order to study the effects of varying timing and severity of water deficit on mung bean phenological traits, a field experiment was carried out during 2009 growing season at agricultural research institute of Zabol University. The experiment was laid out in split plot by using a Randomized Complete Block Design (RCBD) with four replications. The treatments were comprised of four levels of deficit irrigation (DI) included: 1) irrigation based on depletion of 45% available soil water in all growth period (control), 2) irrigation based on depletion of 70% available soil water in all growth period, 3) at vegetative growth stage, 4) and at reproductive growth stage as main plot and three mung bean varieties as sub plot consisted of Sistan (local cultivar), C2 (Gouhar), C3 (Partow). The results showed that appearance of first flower, numbers of days from sowing to first pod maturity, number of days to maturity, number of day from appearance of first flower to full maturity, yield and yield components were significantly affected by deficit irrigation, varieties and their interaction. The result showed that, Sistan local variety was more resistant against the DI applying in all treatment and produced higher grain yield and yield components.کمبود آب، مهمترین عامل محدودکننده تولیدات زراعی در مناطق خشک و نیمهخشک است؛ لذا بررسی اثرات کمآبیاری بر رفتار گیاهان زراعی از اهمیت بهسزایی برخوردار می باشد. بهمنظور ارزیابی اثر زمآنهای مختلف تنش خشکی بر ویژگی های فنولوژیک ماش، آزمایشی بهصورت کرتهای خُردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی با چهار تکرار در مزرعه تحقیقاتی پژوهشکده کشاورزی دانشگاه زابل در سال زراعی 1389-1388 بهاجرا درآمد. کمآبیاری شامل 1) آبیاری بر اساس 45درصد تخلیه رطوبت قابلاستفاده خاک در کل دوره رشد (شاهد)، 2) آبیاری بر اساس70درصد تخلیه رطوبت قابلاستفاده خاک در کل دوره رشد، 3) آبیاری بر اساس70درصد تخلیه رطوبت قابلاستفاده خاک در مرحله رویشی (از کاشت تا گلدهی) و 4) آبیاری بر اساس70درصد تخلیه رطوبت قابلاستفاده خاک در مرحله زایشی (از گلدهی تا رسیدگی کامل) بهعنوان عامل اصلی و ارقام ماش (رقم محلی سیستان، گوهر و پرتو) بهعنوان عامل فرعی لحاظ شدند. نتایج نشان داد که اثر تیمارهای کمآبیاری، رقم و برهمکنش آنها بر ویژگی های فنولوژیک شامل تعداد روز از کاشت تا ظهور جوانه گل، تعداد روز از کاشت تا رسیدن اولین نیام، تعداد روز از کاشت تا رسیدگی کامل و تعداد روز از ظهور جوانه گل تا رسیدگی کامل، و نیز عملکرد و اجزای عملکرد، بسیار معنیدار بود. اما اثر کمآبیاری بر تعداد روز از ظهور جوانه گل تا رسیدگی کامل تنها در سطح 5درصد معنیدار بود. نتایج نشان داد که رقم محلی سیستان، مقاوم ترین رقم در برابر اِعمال کمآبیاری در مراحل مختلف نموی بود و بیشترین عملکرد دانه و بالاترین مقادیر اجزای عملکرد را به خود اختصاص داد.دانشگاه فردوسی مشهدپژوهشهای حبوبات ایران2980-793X4220131023Seed germination behavior of lentil genotypes (Lens culinaris Medik) under temperature and drought stress regimesبررسی جوانهزنی ژنوتیپهای عدس (Lens culinaris Medik) تحت رژیمهای دمایی و تنش خشکی2994510.22067/ijpr.v1392i2.41266FAمهدی پارسادانشگاه فردوسی مشهدعلی گنجعلیدانشگاه فردوسی مشهد0000000209568650عبدالله بیکخورمیزیدانشگاه فردوسی مشهدJournal Article20141115Rapid germination is an important factor determining the final yield. The most important abiotic stress threatening lentils is drought and temperature. Therefore, this study was performed with the aim of investigating effects various thermal treatments (5, 10, 15, 20, 25 and 30°C) and four levels of drought (0, -4, -8, -12 and -16 bar) on percentage and germination rate of lentil genotypes. A split plot factorial experiment based on Completely Randomized Design with three replications was conducted. Number of germinated seeds was recorded daily and percentage and germination rate was calculated. There was no germination on -8, -12 and -16 bar, hence these levels were ignored. The results showed that temperature, drought stress and their interactions had a significant influence on final germination percentage and rate of lentil genotypes. The percentage and germination rate in genotypes of lentil declined in low and high temperature treatments. The germination percentage and speed of all genotypes also declined in drought stress than favorable conditions. In fact, drought stress causes that physiological and metabolic processes of germination be impressed and reduce in their speed. Overall, mean and optimum temperature range for germination of genotypes, were estimated at 15-20C in both stress and no-stress conditions.جوانهزنی و سبزشدن سریع بذر، یک عامل مهم تعیینکننده عملکرد نهایی گیاهان است. تنشهای خشکی و دمایی، مهمترین عوامل غیرزیستی تهدیدکننده گیاهان بهویژه عدس میباشند. این مطالعه با هدف بررسی تأثیر تیمارهای مختلف دمایی (شامل 5، 10، 15، 20، 25 و 30درجةسانتیگراد) و چهار سطح خشکی (شامل پتانسیلهای 4- ، 8-، 12- و 16-بار) بههمراه شاهد (صفر) بر درصد و سرعت جوانهزنی ژنوتیپهای عدس انجام شد. آزمایش در محیط کنترلشده بهصورت اسپلیتپلاتفاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. تعداد بذرهای جوانهزده بهصورت روزانه ثبت گردید و درصد و سرعت جوانهزنی محاسبه شد. هیچیک از ژنوتیپها در پتانسیلهای آب 8- ، 12- و 16-بار، جوانهزنی نداشتند و لذا سطوح فوق از آزمایش حذف شدند. نتایج نشان داد که دما، تنش خشکی و برهمکنش دما و تنش خشکی، تأثیر معنیداری بر درصد و سرعت جوانهزنی ژنوتیپهای عدس داشتند. در تیمارهای دمایی پایین و بالا، درصد و سرعت جوانهزنی در ژنوتیپهای عدس، کاهش یافت. همچنین درصد و سرعت جوانهزنی تمام ژنوتیپها در مواجهه با تنش خشکی نسبت به شرایط مطلوب، کاهش نشان داد. در واقع، تنش خشکی موجب گردید تا فرایندهای فیزیولوژیک و متابولیک جوانهزنی، تحت تأثیر قرار گرفته و میزان و سرعت انجام آنها کاهش یابد. از طرفی فرایندهای جوانهزنی، اغلب آنزیمیو فعالیت آنزیمها نیز متأثر از دما است. بهطورکلی متوسط دامنه دمای مطلوب برای جوانهزنی این ژنوتیپها در شرایط تنش و بدون تنش، مشابه و حدود 15 تا 20درجةسانتیگراد برآورد شد.دانشگاه فردوسی مشهدپژوهشهای حبوبات ایران2980-793X4220131023Effect of water deficit irrigation and natural products on vegetative characteristics of different chickpea (Cicer arietinum) varietiesبررسی اثر کمآبیاری و محلولپاشی با مواد طبیعی بر ویژگیهای رویشی ارقام نخود (Cicer arietinum L.)2998010.22067/ijpr.v1392i2.41272FAمهدی حقپرستدانشگاه شاهد تهرانسعیده ملکی فراهانیدانشگاه شاهد تهرانJournal Article20141115In order to investigate the effect of water deficit irrigation and natural products on vegetative characteristics of three varieties of chickpea, a field experiment was performed as split-split plot experiment in a randomized complete block design with three replications during 2011 growing season in Shahrood (Miami). The main plot was drought stress in four levels including normal irrigation (control), water cessation at flowering, podding and flowering to physiological maturity stages. The sub plot was spraying with natural products in three levels including spraying with distilled water (control), spraying with humic acid and spraying with seaweed extract and sub-sub plot was three chickpea varieties Hashem, ILC482 and Local (Miami). The results showed that the effect of drought stress on number of the main and lateral branches was significant. Also the effect of variety was significant on number of the main and lateral branches, plant height and width. Drought stress especially from flowering to harvest stages decreased growth of all varieties by reducing branches and canopy diameter. However, natural product spraying especially with seaweed extract reduced detrimental effect of drought stress on plant growth. The variety Local had more natural products use efficiency although variety Hashem was superior in all parameters.بهمنظور بررسی اثر کمآبیاری و محلولپاشی مواد طبیعی (اسید هیومیک و عصاره جلبک دریایی) بر خصوصیات رویشی نخود، آزمایشی در سه تکرار در سال زراعی90-1389 بهصورت کرت دوبار خُردشده در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در شهرستان میامی(شاهرود) انجام شد. عامل اصلی، تنش خشکی در چهار سطح آبیاری کامل (شاهد)، قطع آب در مراحل گلدهی، غلافدهی و گلدهی تا برداشت و عامل فرعی، محلولپاشی با مواد طبیعی در سه سطح محلولپاشی با آبمقطر (شاهد)، محلولپاشی با اسید هیومیک و محلولپاشی با عصاره جلبک دریایی و عامل فرعی-فرعی، شامل ارقام هاشم، 482ILC و محلی بودند. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که اثر تنش خشکی بر روی تعداد شاخه اصلی، تعداد شاخه جانبی و عرض بوته، معنیدار است. همچنین اثر رقم بر روی صفات تعداد شاخه اصلی، تعداد شاخه جانبی، ارتفاع بوته و عرض بوته معنیدار بود. اثر متقابل تنش در محلولپاشی و رقم در محلولپاشی بر روی تعداد شاخه فرعی، معنیدار بود. اثر متقابل تنش در رقم بر روی تعداد شاخه فرعی و عرض بوته معنیدار گردید. تنش خشکی بهخصوص از مرحله گلدهی تا برداشت، از طریق کاهش شاخهدهی و قطر سایهانداز، باعث کاهش رشد ارقام مختلف شد، ولی محلولپاشی با مواد طبیعی بهخصوص عصاره جلبک دریایی توانست باعث افزایش رشد گیاهان تحت تنش خشکی شود. در میان ارقام مختلف، رقم محلی کارآیی بیشتری در استفاده از مواد طبیعی داشت، اگرچه رقم هاشم بهلحاظ تمامی صفات، برتر از سایر ارقام بود.دانشگاه فردوسی مشهدپژوهشهای حبوبات ایران2980-793X4220131023Drought stress effects on photosynthesis, chlorophyll fluorescence and photosynthetic pigments in chickpea (Cicer arietinum L.) genotypesبررسی اثرات تنش خشکی بر فتوسنتز، فلوئورسانس کلروفیل و میزان رنگدانههای فتوسنتزی ژنوتیپهای متحمل و حساس نخود (Cicer arietinum L.)3000310.22067/ijpr.v1392i2.41277FAراهله رهباریاندانشگاه پیامنوررمضانعلی خاورینژاددانشگاه تربیت معلم تهرانعلی گنجعلیدانشگاه فردوسی مشهد0000000209568650عبدالرضا باقریدانشگاه فردوسی مشهدفرزانه نجفیدانشگاه تربیت معلم تهران0000-0001-5765-6172Journal Article20141115In order to evaluate of physiological traits, related to drought tolerance, an experiment was carried out in controlled condition. The experiment was conducted to assess the effect of drought stress on photosynthesis, chlorophyll fluorescence and photosynthetic pigments in two tolerant genotypes (MCC392 & MCC877) and two susceptible genotypes (MCC68 & MCC448) were grown in drought stress (25% field capacity) and control (field capacity) conditions in the seedling, early flowering and podding stages and so evaluated base on factorial experiment based on completely randomized design with four replications. Drought stress significantly decreased CO2 assimilation rate (A), transpiration rate (E), and PSΙΙ photochemical efficiency (Fv/Fm) in all genotypes. Drought stress increased chl b in all investigated stages. In all investigated stages, water use efficiency (WUE), A and Fv/Fm were higher in tolerant genotypes than that of susceptible genotypes under drought stress. Our results indicated that water use efficiency, A and Fv/Fm could be useful markers in the studies of tolerance to drought stress and screening of adapted cultivars of chickpea under drought stress.بهمنظور بررسی اثرات تنش خشکی بر فتوسنتز، فلوئورسانس کلروفیل و میزان رنگدانههای فتوسنتزی آزمایشی با دو ژنوتیپ کاندیدای متحمل به خشکی شامل MCC392 و MCC877 و دو ژنوتیپ کاندیدای حساس به خشکی شامل MCC68 و MCC448 در دو تیمار تنش خشکی ( 25درصد ظرفیت زراعی) و بدون تنش (ظرفیت زراعی) در اتاقک رشد در شرایط کنترلشده انجام شد. آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد و میزان فتوسنتز، فلوئورسانس کلروفیل و رنگدانههای فتوسنتزی آنها در مراحل گیاهچهای، گلدهی و غلافدهی مورد سنجش و ارزیابی قرارگرفت. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که میزان اسیمیلاسیون CO2، تعرق و کارآیی فتوسیستمΙΙ در شرایط تنش خشکی بهطور معنیداری کاهش یافت. کارآیی مصرف آب در شرایط تنش خشکی در همه ژنوتیپهای مورد بررسی افزایش یافت. تأثیر تنش خشکی بر میزان اسیمیلاسیون CO2 و کارآیی فتوسیستمΙΙ در ژنوتیپهای متحمل به تنش خشکی کمتر از ژنوتیپهای حساس بود. ژنوتیپهای متحمل به تنش، کارآیی مصرف آب بیشتری نسبت به ژنوتیپهای حساس داشتند. تنش خشکی، تغییر چندانی در میزان کلروفیلa ایجاد نکرد، با این حال، میزان کلروفیلb در شرایط تنش خشکی، در همه ژنوتیپهای مورد بررسی افزایش یافت. نتایج این آزمایش نشان داد که عملکرد بهتر فتوسیستمΙΙ در شرایط تنش خشکی و همچنین بیشتربودن کارآیی مصرف آب و اسیمیلاسیون CO2 در شرایط تنش خشکی، میتواند نشاندهندة متحملبودن ژنوتیپها به خشکی باشد، بنابراین این صفات میتوانند بهعنوان معیارهای مناسبی جهت شناسایی ژنوتیپهای متحمل به تنش خشکی مورد استفاده قرار گیرند.دانشگاه فردوسی مشهدپژوهشهای حبوبات ایران2980-793X4220131023Study of salicylic acid effects on germination, growth and some physiological parameters in two chickpea (Cicer arietinum L.) genotypes in drought stress conditionتأثیر سالیسیلیک اسید بر جوانهزنی، صفات رشد و برخی از پارامترهای فیزیولوژیک دو ژنوتیپ نخود (Cicer arietinum L.) در شرایط تنش خشکی3006510.22067/ijpr.v1392i2.41301FAمریم شوریابیدانشگاه فردوسی مشهدپروانه ابریشمچیدانشگاه فردوسی مشهدعلی گنجعلیدانشگاه فردوسی مشهد0000000209568650Journal Article20141116Salicylic acid (SA) is part of a signaling pathway that is induced by a number of biotic and abiotic stresses. It has been recognized as an endogenous regulatory signal in plants. In order to study the effect of different concentrations of SA on germination, growth and some physiological parameters in chickpea (Cicer arietinum L.) two genotypes (MCC414, MCC361) under drought stress conditions, two experiments were arranged as a factorial experiment, based on completely randomized design with three replications. In the first part of this study, the effect of drought stress by PEG (0, -4, -8 and -12 bar) and SA (0, 0.25, 0.5 and 0.75 mM) was investigated on two chickpea genotypes (MCC414, MCC361) at germination and seedling growth stages. In the second part of study, the effect of different concentrations of SA (0, 0.5 and 1 mM) and two levels of drought stress (25% and 100% field capacity) were evaluated on two chickpea genotypes (MCC414, MCC361) in growth and some physiological parameters. Solution of salicylic acid at 0.5 and 1 mM were sprayed on leaves at interval of 15, 25 and 35 days after sowing. Control plants were sprayed with distilled water. Results showed that SA had significant and negative impact on rate and percentage of germination, but improved coleoptiles length, ratio of radicle to coleoptile length and radical dry weight. In the second experiment, results showed that the drought stress reduced shoot dry weight, root dry weight, leaf area, root length, root area and total chlorophyll, significantly (p≤ 0.05). It was found that application of salicylic acid enhanced root length and diameter in comparison with control. Results showed that SA (0.5 mM) increased leaf water potential, significantly. Drought stress decreased leaf water potential in both genotypes, significantly (p≤0.05). Stomatal resistance was significantly increased under drought stress but SA had no appreciable effect on stomatal resistance. Results suggested that, SA (0.5 and 1 mM) can considerably alleviate leaf water potential under drought stress. Therefore, it was concluded that application of salicylic acid can protect plants against drought stress. Also MCC361 genotype was more tolerant than MCC414 genotype in drought stress condition.سالیسیلیک اسید (SA) یک تنظیمکننده رشد گیاهی است که نقش آن در مسیر پیامرسانی در پاسخ به تنشهای مختلف زیستی و غیرزیستی تأیید شده است. بهمنظور بررسی تأثیر سطوح مختلف SA بر صفات مورفوفیزیولوژیک مربوط به مراحل جوانهزنی و گیاهچهای دو ژنوتیپ نخود، دو آزمایش جداگانه در پژوهشکده علوم گیاهی دانشگاه فردوسی مشهد در سال1388 صورت گرفت. آزمایش اول با چهار غلظت SA (0، 25/0، 5/0 و 75/0میلیمولار) و چهار سطح تنش خشکی ناشی از پلیاتیلنگلایکول6000 (0، 4-، 8- و 12-بار) و آزمایش دوم با سه غلظت SA شامل: 0، 5/0و 1میلیمولار و دو شرایط تنش خشکی (25درصد ظرفیت زراعی) و بدون تنش (100درصد ظرفیت زراعی) انجام شد. هر دو آزمایش بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار در شرایط کنترلشده انجام شد. در آزمایش اول، بذور قبل از کشت در محلولSA با غلظتهای مختلف خیسانده شدند و جوانهزنی و رشد گیاهچهها مورد ارزیابی قرار گرفت. در آزمایش دوم، دو هفته بعد از کاشت بذرها، محلول سالیسیلیک اسید (5/0 و 1میلیمولار) و آبمقطر (بهعنوان شاهد) بر روی برگها اسپری شدند. این تیمار با فواصل10روز و در مجموع، سهبار انجام شد. نتایج نشان داد تنش خشکی در مرحلة جوانهزنی، درصد و سرعت جوانهزنی را کاهش داد. پیشتیمار بذور با محلول SA نیز موجب کاهش جوانهزنی شد، درصورتیکه SA در مرحله گیاهچهای تا حدی توانست رشد گیاهچهها را (بهویژه در ژنوتیپ MCC414) بهبود بخشد. تنش خشکی رشد اندام هوایی و ریشه، پتانسیل آب و مقدار کلروفیل کُل را کاهش داد، ولی مقاومت روزنهای را افزایش داد. در شرایط تنش خشکی، استفاده از SA، از طریق افزایش قطر ریشه و تعدیل رشد طولی اندام هوایی، مجموع طول ریشهها و نسبت ریشه به ساقه (R/S) توانست در بهبود صفات رشدی، مؤثر واقع شود. از طرف دیگر، این تنظیمکنندة رشد، در غلظتهای مختلف 5/0و 1میلیمولار توانست در شرایط تنش خشکی، پتانسیل آب برگ را بهبود بخشد. در این آزمایش، ژنوتیپ MCC414 در مقایسه با MCC361 از حساسیت به خشکی بیشتری برخوردار بود.دانشگاه فردوسی مشهدپژوهشهای حبوبات ایران2980-793X4220131023The effect of nanocomposites of iron spraying on yield and yield components of wax bean genotypes inoculated with Rhizobium bacteria (Rhizobium leguminosarum) in the farm conditions of Gilanبررسی اثر محلولپاشی نانوکامپوزیت آهن بر عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپهای لوبیاچیتی تلقیحشده با باکتری ریزوبیوم (Rhizobium leguminosarum) در شرایط مزرعهای گیلان3012310.22067/ijpr.v1392i2.41302FAفرشته جهانآرای کلشتاجانیدانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجانسیدمصطفی صادقیدانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجانمجید عاشوریدانشگاه آزاد اسلامی واحد لاهیجانJournal Article20141116Aimed at reducing the consumption of chemical fertilizers on crop production and according to important role of micro-nutrients such as iron, on increase performance of these products, Nanocomposites effect of iron on yield and yield components of wax bean genotypes inoculated with Rhizobium bacteria during experimental factorial randomized complete block design with three replications was conducted on 2011 in the Siahkal city. Factors examined include iron nano-composite (non-spraying and spraying), bacteria nitrogen stabilizer (inoculated and non-inoculated) and four genotypes wax bean (Sadri, Talash, Khomein and local Gilan), respectively. Analysis of variance for grain yield showed significant differences among genotypes. Comparing the results showed that the interaction of three factors, figure with bacteria and nano-composite, figure Khomein inoculated with bacteria and sprayed with 5.75 tons per hectare grain yield is the maximum amount to be allocated. Khomein genotype spraying of iron nanocomposite with 5.73 showed the highest number of seeds per pod. In the interaction genotypes and inoculation of bacteria, Khomein genotype with bacterial inoculation with 5.8 showed the highest number of seeds per pod. Also in the genotypes interaction with bacteria inoculation and spray with nanocomposites, Khomein genotype inoculation with bacteria and spraying nanocomposite produced the highest seed in pods with 5.87 was. According to the results mentioned the region experiments, sprayed nanocomposite iron and inoculation with Rhizobium bacteria is increased seeds per pod and seed yield.با هدف کاهش مصرف کودهای شیمیایی در تولید محصولات زراعی و با توجه به نقش مهم عناصر ریزمغذی نظیر آهن در افزایش عملکرد این محصولات، اثر نانوکامپوزیت آهن بر عملکرد و اجزای عملکرد ژنوتیپهای لوبیاچیتی تلقیحشده با باکتری ریزوبیوم طی آزمایشی بهصورت فاکتوریل با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار در سال1390 در شهرستان سیاهکل اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل نانو کامپوزیت آهن (عدم محلولپاشی و محلولپاشی)، باکتری تثبیتکنندة نیتروژن (تلقیح و عدمتلقیح) و چهار ژنوتیپ لوبیاچیتی به نامهای (صدری، تلاش، خمین و محلی گیلان) بودند. نتایج تجزیه واریانس، اختلاف معنیداری را برای عملکرد دانه در ارقام مختلف نشان داد. نتایج مقایسه میانگین نیز نشان داد که در برهمکنش سه عامل رقم با باکتری و نانوکامپوزیت، رقم خمین در تلقیح با باکتری و محلولپاشی با عملکرد دانه 75/5تُن در هکتار بیشترین مقدار را به خود اختصاص داد. رقم خمین با محلولپاشی نانوکامپوزیت آهن با 73/5 بیشترین تعداد دانه در غلاف را دارا بود. در برهمکنش ارقام و تلقیح باکتری نیز رقم خمین با تلقیح باکتری با 8/5 بیشترین تعداد دانه در غلاف را نشان داد. همچنین در برهمکنش ارقام در تلقیح باکتری و محلولپاشی با نانوکامپوزیت، رقم خمین با تلقیح باکتری و با محلولپاشی نانوکامپوزیت دارای بیشترین تولید دانه در غلاف با 87/5 گردید. با توجه به نتایج بهدستآمده در آزمایش منطقه مذکور، محلولپاشی نانوکامپوزیت آهن و تلقیح با باکتری ریزوبیومی موجب افزایش تعداد دانه در غلاف و عملکرد دانه گردید.دانشگاه فردوسی مشهدپژوهشهای حبوبات ایران2980-793X4220131023Evaluation of foramsulforun, rimsulforun and nicosulforun soil residual effect on some pulses under greenhouse conditionsبررسی اثرات بقایای شبیهسازیشدة علفکشهای فورامسولفورون، ریمسولفورون و نیکوسولفورون در خاک بر رشد حبوبات در شرایط گلخانه3017010.22067/ijpr.v1392i2.41303FAابراهیم ایزدی دربندیدانشگاه فردوسی مشهدمسعود آزاددانشگاه فردوسی مشهدJournal Article20141116In order to evaluate of pea, bean, lentil, wheat, rape and barley sensitivity to foramsulforun, rimsulforun and nicosulforun herbicides soil residue, a pot experiment was conducted at Ferdowsi University of Mashhad. Experimental type was completely randomized design in factorial arrangement with three replications. Treatments included herbicides (rimsulforun, foramsulforun and nicosulforun), herbicide simulated concentration residue in soil (0, 0.1, 0.2, 0.4, 0.9 and 1.3 µg kg-1 soil for rimsulforun; 0, 10, 20, 40, 80 and 120 µg kg-1 soil for foramsulforun and 0, 9, 18, 36, 72 and 108 µg kg-1 soil for nicosulforun, that are 0, 2.5, 5, 10, 20 and 30 % recommended dose for each herbicides, respectively) and crops (pea, bean, lentil, wheat, rape and barley). For analysis of results plants survival percentage, shoot and root biomass measured 30 days after emergence. Results showed that crop survival percentage, shoot and root biomass affected with foramsulforun, rimsulforun and nicosulforun soil residual, significantly. Increasing foramsulforun and nicosulforun soil residue decreased mentioned parameters in all crops, significantly. Increasing rimsulforun soil residue decreased mentioned parameters, significantly just in rape. Based on ED50 parameter, bean (99.05 and 34.65 µg kg-1 soil in foramsulforun and nicosulforun, respectively) and barley (0.07 and 0.003 µg kg-1 soil in foramsulforun and nicosulforun, respectively) appeared to be the most tolerant and susceptible crops to foramsulforun and nicosulforun soil residual. Based on ED50 parameter, barley (216.02 µg kg-1 soil) and rape (2.29 µg kg-1 soil) appeared to be the most tolerant and susceptible crops to rimsulforun soil residual, respectively.بهمنظور بررسی حساسیت گیاهان زراعی نخود، عدس، لوبیا، گندم، جو و کلزا به بقایای علفکشهای فورامسولفورون، ریمسولفورون و نیکوسولفورون در خاک، آزمایشی گلخانهای بهصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد انجام شد. عوامل مورد بررسی در این آزمایش شامل علفکشهای مختلف (ریمسولفورون، فورامسولفورون و نیکوسولفورون)، غلظتهای شبیهسازیشده علفکشها در خاک (صفر، 1/0، 2/0، 4/0، 9/0 و 3/1میکروگرم در کیلوگرم خاک برای ریمسولفورون، صفر، 10، 20، 40، 80 و 120میکروگرم در کیلوگرم خاک برای فورامسولفورون و صفر، 9، 18، 36، 72 و 108میکروگرم در کیلوگرم خاک برای نیکوسولفورون که بهترتیب شامل صفر، 5/2، 5، 10، 20 و 30درصد مقدار توصیهشده هر علفکش هستند) و گیاهان زراعی (نخود، عدس، لوبیا، گندم، جو و کلزا ) بودند. جهت تحلیل نتایج آزمایش، 30روز پس از سبزشدن گیاهان، درصد بقاء و زیستتودة اندامهای هوایی و ریشة آنها اندازهگیری شد. نتایج نشان دادند که درصد بقاء و زیستتودة اندامهای هوایی و ریشه گیاهان مورد مطالعه تحت تأثیر معنیدار بقایای فورامسولفوران، ریمسولفوران و نیکوسولفوران قرار گرفت. با افزایش غلظت فورامسولفورون و نیکوسولفورون در خاک، صفات مذکور در تمام گیاهان بهطور معنیداری کاهش یافت. با افزایش غلظت ریمسولفورون در خاک، صفات مذکور فقط در کلزا بهطور معنیداری کاهش یافت. بر اساس شاخص ED50، لوبیا (05/99 و 65/34میکروگرم در کیلوگرم خاک بهترتیب در علفکشهای فورامسولفورون و نیکوسولفورون) و جو (07/0 و 003/0میکروگرم در کیلوگرم خاک بهترتیب در علفکشهای فورامسولفورون و نیکوسولفورون)، بهترتیب متحملترین و حساسترین گیاهان زراعی به بقایای فورامسولفورون و نیکوسولفورون بودند. از سوی دیگر، بر اساس شاخص ED50، جو (02/216میکروگرم در کیلوگرم خاک) و کلزا (29/2میکروگرم در کیلوگرم خاک) بهترتیب متحملترین و حساسترین گیاهان زراعی به بقایای ریمسولفورون بودند.